1. Belirlenmesi
III. Tazminat
1. Belirlenmesi
Madde 51 - Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.
Tazminatın irat biçiminde ödenmesine hükmedilirse, borçlu güvence göstermekle yükümlüdür.
I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
III - Tazminat miktarının tâyini
Madde 43 - Hâkim, hal ve mevkiin icabına ve hatanın ağırlığına göre tazminatın suretini ve şümulünün derecesini tâyin eyler.
Zarar ve ziyan irad şeklinde tâyin olunduğu takdirde borçludan icabeden teminat alınır.
II-) Madde Gerekçesi:
Madde 51 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 43 üncü maddesini karşılamaktadır.
Tasarının iki fıkradan oluşan 51 inci maddesinde, tazminatın kapsamının ve ödenme biçiminin hâkim tarafından belirlenmesi düzenlenmektedir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 43 üncü maddesinin kenar başlığında kullanılan “III. Tazminat miktarının tayini” şeklindeki ibare, Tasarının 51 inci maddesinde, “III. Tazminat / 1. Belirlenmesi” şeklinde değiştirilmiştir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 43 üncü maddesinde “hâkimin, tazminatın suretini ve şümulünün derecesini, hâl ve mevkiin icabına ve hatanın ağırlığına göre tayin eyleyeceği” öngörüldüğü hâlde, Tasarıda, hâkimin tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirleyeceği öngörülmektedir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 43 üncü maddesinde yer verilmediği hâlde, Tasarının 51 inci maddesinin birinci fıkrasında, haksız fiil sorumluluğunda kusurun özel bir önem taşıdığının belirtilmesi amacıyla, “özellikle” sözcüğü kullanılmıştır.
III-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
III. Bestimmung des Ersatzes
Art. 43
1 Art und Grösse des Ersatzes für den eingetretenen Schaden bestimmt der Richter, der hiebei sowohl die Umstände als die Grösse des Verschuldens zu würdigen hat.
1bis Im Falle der Verletzung oder Tötung eines Tieres, das im häuslichen Bereich und nicht zu Vermögens- oder Erwerbszwecken gehalten wird, kann er dem Affektionswert, den dieses für seinen Halter oder dessen Angehörige hatte, angemessen Rechnung tragen.
2 Wird Schadenersatz in Gestalt einer Rente zugesprochen, so ist der Schuldner gleichzeitig zur Sicherheitsleistung anzuhalten
2-) CO:
III. Fixation de l’indemnité
Art. 43
1 Le juge détermine le mode ainsi que l’étendue de la réparation, d’après les circonstances et la gravité de la faute.
1bis Lorsqu’un animal qui vit en milieu domestique et n’est pas gardé dans un but patrimonial ou de gain, est blessé ou tué, le juge peut tenir compte dans une mesure appropriée de la valeur affective de l’animal pour son détenteur ou les proches de celui-ci.
2 Des dommages-intérêts ne peuvent être alloués sous forme de rente que si le débiteur est en même temps astreint à fournir des sûretés.
IV-) Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları:
1-) YİBK, T: 12.11.1930, E: 6, K: 27 sayılı kararından:
Tarlada yığın ve demet halinde istihlâk edilen mahsulâtın tazmininde hini istihlâkteki kıymetile hükmedilmesi muvafık olduğu ekseriyetle takarrür etmiştir. 12/11/1930. (RG. 20.12.1930; S: 1677).
Not: Kararın hüküm fıkrasını günümüz Türkçesi ile şu şekilde dile getirmek mümkün olsa gerekir: Tarlada yığın ve demet halindeyken tüketilen ürünün tazmininde tüketildiği sıradaki değeri dikkate alınmalıdır.
2-) YİBK, T: 10.06.1968, E: 1968/1, K: 1968/12 sayılı kararından:
6831 sayılı Orman Kanunu ile yasak edilen fiil a-) Bu Kanunun 113 üncü maddesine uygun düşmemiş ise; b-) O fiilden husule gelen zararın ne şekilde karşılanacağı hakkında aynı Kanunda başka bir hüküm bulunmaması halinde; 112 nci madde uyarınca hükmedilecek tazminatın; o filin ikaı yüzünden husule gelen bütün zararları karşılayacak surette ve Borçlar Kanununun genel hükümleri dairesinde tam bir tazminat olarak hesaplanması gerektiğine, birinci görüşme ve oylamada karar için üçte iki çoğunluk sağlanamadığından iknci görüşme ve oylamada mevcudun çoğunluğu ile 10/6/1968 tarihinde karar verildi. (RG. 06.08.1968; S: 12969).
V-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Teoman Akünal; Haksız Fiilden Doğan Denkleştirme Sorunu, İstanbul, 1977.
Haluk Nami Nomer; Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi, İstanbul, 1996.
Elif Aydın Özdemir; Akit Dışı
Sorumlulukta Maddi Zarar ve Tazmini, Ankara, 2017.
Muhammed Alparslan Budak; Haksız Fiilde Zararın Tazmini, İstanbul, 2021.