2. Alacaklıya halef olma
2. Alacaklıya halef olma
Madde 168 - Diğerlerine rücu hakkına sahip olan borçlulardan her biri, ifa ettiği miktar oranında alacaklının haklarına halef olur.
Alacaklı diğerlerinin zararına olarak borçlulardan birinin durumunu iyileştirirse, bunun sonuçlarına katlanır.
I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
2 - Halefiyet
Madde 147 - Rücu hakkından istifade eden müteselsil borçlulardan her biri, tediye ettiği miktar nispetinde alacaklının haklarına halef olur.
Alacaklı, diğerlerinin zararına olarak müteselsil borçlulardan birinin vaziyetini iyileştirdiği takdirde bu fiilinin neticelerini şahsan tahammül eder.
II-) Madde Gerekçesi:
Madde 167- 818 sayılı Borçlar Kanununun 147 nci maddesini karşılamaktadır.
Tasarının iki fıkradan oluşan 167 inci maddesinde, ifada bulunan müteselsil borçlunun alacaklıya halef olması düzenlenmektedir.
818 sayılı Borçlar Kanununun söz konusu maddesinin kenar başlığında kullanılan “2. Halefiyet” şeklindeki ibare, Tasarıda “2. Alacaklıya halef olma” şeklinde değiştirilmiştir.
Metninde yapılan arılaştırma dışında, maddede 818 sayılı Borçlar Kanununa göre bir hüküm değişikliği yoktur.
III-) Adalet Komisyonu Değişiklik Gerekçesi:
Tasarının 167 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “başvurma” ibaresi, terim birliğinin sağlanması amacıyla “rücu” şeklinde değiştirilmiş ve madde teselsül nedeniyle 168 inci madde olarak kabul edilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
2. Übergang der Gläubigerrechte
Art. 149
1 Auf den rückgriffsberechtigten Solidarschuldner gehen in demselben Masse, als er den Gläubiger befriedigt hat, dessen Rechte über.
2 Der Gläubiger ist dafür verantwortlich, dass er die rechtliche Lage des einen Solidarschuldners nicht zum Schaden der übrigen besser stelle.
2-) CO:
2. Subrogation
Art. 149
1 Le débiteur solidaire qui jouit d’un recours est subrogé aux droits du créancier jusqu’à concurrence de ce qu’il lui a payé.
2 Si le créancier améliore la condition de l’un des débiteurs solidaires au détriment des autres, il supporte personnellement les conséquences de son fait.
V-) Yargı Kararları:
1-) YHGK, T: 17.05.2023, E: 2022/696, K: 2023/457:
“... 37. … davacı, ortak murisin vefatından sonra murise ait taşınmazın ipotek borcunu 25.10.2010 tarihinde kapatarak miras payı oranında davalıya rücu etmiş; borcun ödenmemesi üzerine davalı aleyhine 26.09.2018 tarihinde başlatılan icra takibine yapılan itiraz üzerine 26.12.2019 tarihinde eldeki itirazın iptali davası açılmıştır. İlk Derece Mahkemesi TBK’nın 73 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince iki yıl olan rücu zamanaşımının geçmesinden sonra icra takibi başlatıldığı gerekçesiyle zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar vermiş ise de Bölge Adliye Mahkemesi gerekçeyi değiştirmek suretiyle olaya BK’nın sebepsiz zenginleşme hükümlerinin uygulanması gerektiği değerlendirmesinde bulunmuş ve bundan dolayı davacının ödeme yaptığı tarih ile icra takibi arasında bir yıllık zamanaşımı süresinin geçtiği gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Kararın temyizi üzerine Özel Dairece olaya vekâletsiz iş görme hükümlerinin uygulanması gerektiği, genel zamanaşımı olan on yılın gözetilmesi neticesinde zamanaşımının dolmadığı, davanın süresinde açıldığı gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
38. Ne var ki, tereke borcundan müteselsilen sorumlu olan davacının yapmış olduğu ödeme nedeniyle davalı adına vekâletsiz iş gördüğü kabul edilemez. Zira … davacının amacı davalı lehine işlem yapmak değil, miras yoluyla intikal eden taşınmazdaki ipoteğin kaldırılmasıdır. Bu işlemi yaparken davalının hissesine düşen bedeli ödememe gibi bir seçeneği bulunmamaktadır. … davalının mamelekindeki artışın haksız veya sebepsiz olduğundan da bahsedilemez.
39. Tereke borçları yönünden … müteselsilen borçlu oldukları tartışmasız olan davanın tarafları, borcun ödenmesiyle kanuni halef hâline gelmişlerdir. Rücuya konu talebin bağlı olduğu zamanaşımı süresi, müteselsil borçlular arasında bir sözleşme ilişkisi varsa, bu sözleşme hükümlerine göre belirlenen zamanaşımı süresine bağlıdır. Müteselsil borçlular arasında bir sözleşme ilişkisi yoksa, bu kez de rücu alacağının hukuki dayanağına göre zamanaşımı süresi belirlenir.
40. Rücu alacağının hukuki dayanağının asıl alacaktaki hukuki ilişki ile aynı olduğunun ve uygulanması gereken zamanaşımı süresinin de asıl alacaktaki zamanaşımı süresi olduğunun kabulü gerekir. …”
VI-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Kadir Berk Kapancı; Birlikte Borçlulukta Borçlular Arası İlişkiler, İstanbul, 2015.