I. Genel olarak
E. Kira bedeli
I. Genel olarak
Madde 343 - Kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında, kiracı aleyhine değişiklik yapılamaz.
I-) Not:
04.07.2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanun’un 53. maddesi ile 31.03.2011 tarihli ve 6217 sayılı Kanun’un bazı kira hükümlerinin yürürlük süresini beş yıl erteleyen geçici 2. maddesinde değişikliğe gidilmiştir. Bu değişiklik gereğince kiracının Türk Ticaret Kanunu’nda tacir olarak sayılan kişiler ile özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri olduğu işyeri kiralarında 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 343. maddesi 01.07.2012 tarihinden itibaren sekiz yıl süre ile uygulanmamıştır. Kanun koyucu, bu sekiz yıllık erteleme süresi boyunca kira sözleşmelerinde bu maddede belirtilmiş olan konulara ilişkin olarak sözleşme serbestisi gereği kira sözleşmesi hükümlerinin tatbik olunacağını; kira sözleşmelerinde düzenleme bulunmayan hâllerde ise yürürlükten kaldırılmış Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanacağını kabul etmiştir (RG. 12.07.2012; S: 28351). Bu hüküm 01.07.2020 tarihinden itibaren kiracının Türk Ticaret Kanunu’nda tacir olarak sayılan kişiler ile özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişileri olduğu işyeri kiralarında da uygulanmaya başlamıştır.
II-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
Bu maddenin karşılığı bulunmamaktadır.
III-) 6570 Sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun:
Madde 9 - Kira mukavelelerinde; bu Kanunun kira bedellerinin tâyinine müteaallik hususlar müstesna kiracı aleyhine değişiklik yapılamaz.
IV-) Madde Gerekçesi:
Madde 342 - 818 sayılı Borçlar Kanununda yer verilmeyen, ancak, 6570 sayılı Kanunun 9 uncu maddesini karşılayan “E. Kira bedeli / I. Genel olarak” kenar başlıklı yeni bir maddedir.
Tasarının tek fıkradan oluşan 342 nci maddesinde, kira sözleşmesinde, kira bedelinin belirlenmesi dışında, kiracı aleyhine değişiklik yapılamayacağı düzenlenmektedir.
Maddede yapılan düzenleme ile, kira sözleşmesinin kurulmasından sonra, sözleşmede kira bedeli dışında kalan hususlarda kiracı aleyhine değişiklik yapılmasının önlenmesi amaçlanmıştır. Böylece, başlangıçta belirlenen kira bedelinin, özellikle kanun gereği sözleşmenin süresinin uzatıldığı ya da yenilendiği durumlarda, ekonomik koşullara bağlı olarak değiştirilmesi olanağı sağlanarak, sözleşmede kiracı aleyhine değişiklik yapılması yasağına bir istisna tanı(n)mış olmaktadır. Bu istisnanın kabulü, kiracının korunması ilkesinin gözetildiği yasal bir düzenleme içinde de olsa, kiraya verenin kiralananın durumuna uygun düşecek bir kira bedeli elde etme konusundaki menfaatlerinin de göz ardı edilmemesi zorunluluğundan doğmuştur. Nitekim kira bedeline ilişkin böyle bir istisnanın öngörülmesinin haklılığı, öğretide ve yerleşmiş uygulamada da kabul edilmektedir. 6570 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinde yer verilen bu istisna, açıklanan sebeplerle Tasarıda da aynen korunmuştur.
V-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
Bu maddenin karşılığı bulunmamaktadır.
VI-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Özkan Özyakışır; Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinde
Kira Bedeli, Ankara, 2019.