Madde 53

IV. Özel durumlar

1.   Ölüm ve bedensel zarar

a.   Ölüm

Madde 53 - Ölüm hâlinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır:

1. Cenaze giderleri.

2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:

V - Hususi haller

1 - Adam ölmesi ve cismani zarar

a) Ölüm takdirinde zarar ve ziyan¹

Madde 45 - Bir adam öldüğü takdirde zarar ve ziyan, bilhassa defin masraflarını da ihtiva eder. Ölüm, derhal vuku bulmamış ise zarar ve ziyan tedavi masraflarını ve çalışmağa muktedir olamamaktan mütevellit zararı ihtiva eder.

Ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde, onların bu zararını da tazmin etmek lâzımgelir.

II-) Madde Gerekçesi:

Madde 53 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 45 inci maddesini karşılamaktadır.

Tasarının tek fıkraya bağlı üç bentten oluşan 53 üncü maddesinde, ölüm hâlinde uğranılan zararlar düzenlenmektedir.

818 sayılı Borçlar Kanununun 45 inci maddesinin kenar başlığında kullanılan “V. Hususî hâller / 1. Adam ölmesi ve cismanî zarar / a. Ölüm takdirinde zarar ve ziyan” şeklindeki ibareler, cismanî zararın, Tasarının “Bedensel bütünlüğün zedelenmesi” kenar başlıklı 53 üncü maddesinde ayrıca düzenlenmesi nedeniyle, Tasarının 53 üncü maddesinde “IV. Özel durumlar/ 1. Ölüm ve bedensel zarar / a. Ölüm” şekline dönüştürülmüştür. İki fıkradan oluşan 818 sayılı Borçlar Kanunundan farklı olarak, haksız fiilin ölümle sonuçlanması durumunda istenebilecek zarar kalemleri, Tasarıda üç bent hâlinde sayılmıştır.

Sistematik yapısı ile metninde yapılan değişiklik ve arılaştırma dışında, maddede 818 sayılı Borçlar Kanununa göre bir hüküm değişikliği yoktur.

III-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:

IV-) Yargı Kararları: 

1-) YİBK, T: 06.03.1978, E: 1978/1, K: 1978/3:

Borçlar Kanununun 45. maddesinin 2. fıkrasına dayanılarak ölenin bakmakta olduğu veya ileride bakacağı sayılan kişilerin yoksun kaldıkları zararın, diğer bir deyişle destekten yoksun kalma tazminatının saptanmasında T.C. Emekli Sandığınca bağlanan gelirlerin indirilmemesi gerektiğine ilk toplantıda ve üçte ikiyi aşan çoğunlukla 6/3/1978 günü karar verildi. (RG. 25.04.1978; S: 16269).

2-) Y. 4. HD, T: 22.02.2023, E: 2021/24355, K: 2023/2219:

“… I. DAVA

Davacı vekili; 16.09.2013 tarihinde Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta poliçesi ile sigortalı olmayan motosiklet seyir hâlinde iken davacının desteğinin geçirdiği rahatsızlık nedeni ile motosikletten düşerek kafasını çarpması sonucu gerçekleşen trafik kazasında hayatını kaybettiğini iddia ederek fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 15.000,00 TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, talebini ıslah ile toplam 96.140,46 TL’ye yükseltmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili; başvuranın zararlarının karşılandığını, davacıların desteğinin meydana gelen kazada 6/8 oranında kusurlu olduğunu, başvuru sahibinin soruşturma aşamasında şikayetçi olmaması nedeni ile tazminat hakkının da olmadığını, davacının hali hazırda evli olup olmadığının araştırılması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

III. UYUŞMAZLIK HAKEM HEYETİ KARARI

Uyuşmazlık Hakem Heyetinin … kararıyla; … davalı sigorta şirketinin kazaya karışan aracın ... poliçesi uyarınca işletene düşen hukuki sorumluluğu üstlenmesi nedeni ile sorumluluğunun bulunduğu, fakat ödeme yapılması nedeni ile bakiye alacağının kalmadığı gerekçesi ile başvuru sahibinin talebinin reddine karar verilmiştir.

IV. İTİRAZ

…

C. Gerekçe ve Sonuç

İtiraz Hakem Heyetinin … kararıyla; dosyada yer alan kusur raporlarında davacıların desteğinin asli kusurlu olarak belirlendiğini, tazminat hesabında desteğin annesi, çocukları ve eşi için pay ayrıldığını, hesaplamanın desteğin ölüm tarihindeki verilere esas alınarak yapıldığı için desteğin annesine de pay ayrılması gerektiğini, ayrılan pay oranında da isabetsizlik bulunmadığını, davacının yaşı itibari ile yeniden evlenme ihtimalinin olduğunu, aktif dönem hesabında asgari geçim indiriminin ilave edildiği gerekçeleri ile davacı vekilinin itirazlarının reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuran

İtiraz Hakem Heyetinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

…

Destekten yoksun kalma tazminatına esas zararın tespitinde, destekten yoksun kalanlara, ölenin sağlığında sağlamış olduğu/olacağı yardımın miktarı doğru şekilde belirlenmelidir.

Dairemizin yerleşik uygulamasına göre; desteğin çocuğu yok ise gelirini eşi ile eşit paylaşacağı kabul edilerek gelirden destek ile eşin % 50’şer pay alacağı; desteğin çocuğu var ise destek ile eşin 2’şer, her bir çocuğun 1’er pay alacağı; desteğin eşi, çocuğu, ana ve babası var ise destek ile eşin 2’şer, çocuklar ile ana ve babanın 1’er pay alacağı kabul edilmektedir. Türk aile yapısıyla da uyumlu olan bu sistemde desteğin geliri aile bireyleri tarafından birlikte paylaşılmakta, aile bireyleri (özellikle çocuklar) arttıkça gelirden alınacak pay düşmekte, azaldıkça gelirden alınacak pay artmaktadır.

Yine istikrarlı uygulamamız gereğince; çocukların pay dağılımından çıkması durumunda, bu çocuğun payı destek, eş ve diğer çocuklara dağıtılmakta, ana ve babaya verilmemektedir. Ana ve babadan birinin pay dağılımından çıkması hâlinde ise payı diğerine aktarılmakta, ana ve baba ile çocukların tamamının pay dağılımından çıkması durumunda ise desteğin gelirini eşi ile eşit paylaşacağı varsayımı ile gelirden destek ile eşin % 50’şer pay alacağı kabul edilerek tazminat hesaplanmaktadır.

Somut olayda; desteğin bütün geliri kendisi, eşi ve annesi arasında paylaştırılmış olup, desteğin annesinin muhtemel yaşam süresi dikkate alınarak 31.12.2022 tarihine kadar anneye pay ayrılmıştır. Ancak dosya içerisine davacı vekilince sunulan kayıtlardan desteğin annesinin 21.05.2016 tarihinde vefat ettiği anlaşılmaktadır.

Yine destek hesabı yapılırken çocukların destekten çıkması ile birlikte destekten çıkan çocuğun payları destek, eş ve varsa diğer çocuklara dağıtılacağı, anne ve babaya verilmeyeceği değerlendirilmemiştir.

O halde hakem heyetince, desteğin nüfus kayıtları celp edilerek, desteğin annesinin hayatını kaybettiği tarih tam olarak belirlendikten sonra Dairemiz uygulamasına da uygun şekilde; aktüer bilirkişiden ek rapor alınarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, destek paylarının ve anne için ayrılan destek süresinin hatalı belirlendiği rapordaki hesaplamanın kabulü doğru görülmemiştir. Kararın bu nedenle de bozulması gerekmiştir. …”

3-) Y. 4. HD, T: 02.06.2022, E: 2021/14010, K: 2022/8187: 

“… Davacı vekili; 22/08/2019 tarihinde davalı ... nezdinde ... poliçesi ile sigortalı olan kamyonet ile aracın kayarak yoldan çıkmasına bağlı gerçekleşen tek taraflı trafik kazasında müvekkilinin desteğinin hayatını kaybettiğini iddia ederek, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 100,00 TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, ıslah ile talebini 186.813,80 TL’ye yükseltmiştir.

Davalı vekili davanın reddini savunmuştur.

Sigorta Tahkim Komisyonu Uyuşmazlık Hakem Heyetince, davanın kabulü ile 186.813,80 TL destekten yoksun kalma tazminatının … tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... şirketinden tahsiline karar verilmiş; Uyuşmazlık Hakem Heyeti kararına karşı davalı vekilince itiraz edilmesi üzerine itirazın kısmen kabulü ile davanın kısmen kabulüne 157.317,19 TL tazminatın … tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile başvuru sahibine verilmesine karar verilmiş; İtiraz Hakem Heyeti kararı, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

…

2-Dava, trafik kazası sonucu ölüm nedeniyle maddi (destekten yoksun kalma) tazminat istemine ilişkindir.

Destekten yoksun kalma tazminatının hesaplanmasında, destek payları doğru belirlenerek, destekten yoksun kalan(lar)a müteveffanın sağlığında sağlamış/sağlayacak olduğu yardımın miktarı da doğru şekilde hesaplanmalıdır.

Somut olayda davacının desteği-oğlu kaza nedeni ile 14 yaşında hayatını kaybetmiştir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda müteveffanın kaza tarihinde 14 yaşında olmakla birlikte kazanın desteğin çalışmak için fındık bahçesine giderken gerçekleştiği anlaşıldığından bu tarihten itibaren ailesine gelir sağladığı varsayımı ile hesaplama yapılacağı belirtilmiştir. Mevsimlik işçilerin taşındığı araca binmiş olması, desteğin çalıştığını kanıtlamaz. Kaldı ki desteğin mevsimlik işçi olarak çalıştığına dair dosya içerisinde delil de bulunmamaktadır.
Trafik kazası sonucu ölen destek ölmeseydi ana ve babaya bakması muhtemeldir. Ancak bu hususta zarar hesabı yapılırken çocuğun çalışarak gelir elde etmeye başlayacağı yaş olan 18 yaşına gelmesi halinde ana ve babasına destek olacağı varsayılmalıdır.

Yine her baba ve annenin çocuğunu belli bir yaşa kadar büyütmek, yetiştirmek ödevi olup çocuğun ölümü nedeni ile artık yapılması gerekmeyecek yetiştirme giderlerinin belirlenecek destekten yoksun kalma tazminatından düşülmesi gerekmektedir. Kaza tarihinde 14 yaşında olan desteğin ölümü sebebi ile annenin çalışıyor olması halinde hem anne hem de baba yönünden hesaplanacak tazminattan, asgari ücretin %5’i oranında, annenin çalışmayıp aile ekonomisine katkısının bulunmadığının tespiti halinde ise sadece baba yönünden hesaplanacak tazminattan asgari ücretin %5’i oranında yetiştirme giderinin indirilmesi gereklidir.

Somut olayda, davacı baba yönünden yetiştirme giderine ilişkin bir hesaplama yapılarak indirim gerçekleştirilmemiştir. Yine desteğin askerlikte geçireceği sürenin karşılığının düşülmemesi de hatalıdır. Kararın bu nedenlerle de bozulması gerekmiştir. …”

4-) Y. 17. HD, T: 13.10.2016, E: 2014/10268, K: 2016/8910:

“… Davacı vekili; 23/07/2012 tarihinde davalı sigorta şirketine sigortalı .... plakalı aracın kaza yapması sonucunda davacının miras bırakanı .... vefat ettiğini, davacının vefat edenin mirasçısı olduğu, müteveffanın cenaze defin ve hayır için masraf yaptıklarını, yaptıkları bu masrafın 10.000 TL yi bulduğunu, ancak fazlaya ilişkin haklarının saklı tutularak şimdilik 1.000,00 TL sinin kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalıdan tahsilini istemiştir. …

Davalı vekili; davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, … davanın kabulü ile 7.330,00 TL’nin dava tarihi olan 28/10/2013 tarihinden itibaren işleyecek olan yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiş; hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, davacıların murisinin ölümü nedeni ile 6098 sayılı TBK m. 53 gereğince … tazminat … istemine ilişkindir.

...

Yargıtay’ın yerleşik uygulamaları gereği davalı taraf davacıların meydana gelen trafik kazası sonucu oluşan gerçek ve zorunlu defin gideri zararlarını tazmini ile sorumlu olup davacı tarafın kendi değerlerine, yerel örf ve adetlerine göre yaptığı özel giderlerden sorumlu değildir. Bu bağlamda; misafir ağırlama, yolcu taşıma, iskat, mevlid, taziye masrafları, hayır hasenat vs gibi zorunlu olmayan cenaze merasimi giderlerine yönelik istemin reddi gerekir.

Mahkemece, imam bilirkişiden cenaze giderlerinin ne kadar olabileceği sorulmuş ise de, diğer masraflar dahil edilmeksizin "sadece defin giderleri"nin ne kadar olacağı hususunun .... sorulması, gelen cevaba göre cenaze giderlerine hükmedilmesi gerekirken, …”

Not: Kararda geçen “ıskat” kelimesi, ölen bir kişinin kılınmamış namazları ve tutulmamış oruçları için verilen sadaka anlamına gelmektedir (bkz. TDK ıskat maddesi).

V-) Yararlanılabilecek Monografiler:

Selahattin Sulhi Tekinay; Ölüm Sebebiyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, İstanbul, 1963.

K. Emre Gökyayla; Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara, 2004.

Gizem Kaba, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara, 2017.